Dni Pamięci Natalii Gorbaniewskiej

Dni Pamięci we Wrocławiu 2016

Wrocław, 26 - 27 listopada 2016 roku

ng2016plakat

25-26 listopada 2016 r. po raz trzeci we Wrocławiu na zaproszenie prezydenta Wrocławia Rafała Dutkiewicza, Fundacji «Za Wolność Waszą i Naszą» i Instytutu Książki zebrali się przyjaciele wybitnej poetki rosyjskiej, weterani walki z komunizmem, krytycy literackie, politycy ze wschodu i zachodu, aby uczcić pamięć wielkiej obywatelki Europy, wybitnej rosyjskiej poetki i działacza politycznego Natalii Gorbaniewskiej.

Dni pamięci zostały otwarte wystąpieniem Wiktorię Narkowicz, studentki Akademii Muzycznej we Wrocławiu, która wykonała legendarną piosenkę Joan Boaz „Natalia”, poświęconą Natalii Gorbaniewskiej.

W imieniu prezydenta Wrocławia gości powitał dyrektor wydziału kultury urzędu miejskiego Jarosław Broda. Słowo przywitalne wygłosił Marszałek-Senior Sejmu RP Kornel Morawiecki. List powitalny do uczestników Dni pamięci skierował wybitny rosyjski obrońca praw człowieka, wieloletni więzień Gułagu Władimir Bukowski. W liście tym czytamy: „Reżim Putina jest zdolny do nieprzewidywalnych kroków, które mogłyby doprowadzić do wojny. Ważne jest, aby świat zrozumiał jego istotę i jak mu przeciwstawiać”. Bukowski wezwał zebranych „stawić się czoło rosnącemu imperializm na Wschodzie”.

Konferencję pod tytułem «Dysydentyzm: wczoraj i dziś» otworzył przewodniczący zarządu fundacji „Za wolność waszą i Naszą” prof. Mikołaj Iwanow, który również zwrócił uwagę uczestników Dni pamięci na rosnący w sile rosyjski imperializm na wschodzie. Stwierdził, że od normalizacji stosunków między Rosją a Europą zależy los współczesnego świata.

Referat inauguracyjny konferencji wygłosił jeden z czołowych obecnie opozycjonistów rosyjskich, wice-przewodniczący partii "Jabłoko" i wice-przewodniczący „Memoriału” Lew Szlosberg. Jego wystąpienie było poświęcone analizy historycznej roli Natalii Gorbaniewskiej w rosyjskim ruchu dysydenckim. „Oskarżenia systemu sowieckiego pod adresem ludzi sumienia w ówczesnym Związku Sowieckim, stwierdził, - nie mieli podstaw prawnych, były oparte na kłamstwie i falsyfikacjach. Te oskarżenia były częścią propagandy i zastraszania. Ale Natasza Gorbaniewskaja nie była w stanie na równych walczyć z sowiecką machina propagandową. Mówiła i pisała o tym, co się dzieje. Nie walczyła z rządem. W rzeczywistości to jest jedyne zagadnienie, które stoi przed człowiekiem co najmniej od dwóch tysięcy lat. (...) Natasza Gorbaniewskaja żyła według tradycji europejskiego chrześcijańskiego liberalizmu, który nie jest oparty na zasadach praktyczności. Liczy się jedynie własne sumienie. To podstawa jej Kontynentu. Osoba, żyjąca na tym Kontynencie, nie walczy o władzę. Ona zachowuje siebie, przypomina ludziom o możliwości wyboru, który pojawia się przed każdym”.

Z wielkim zainteresowaniem zostało przyjęto przez zebranych w Sali Książęcej wystąpienie znanej działaczki opozycyjnej, dyrektorki telewizji Polsat Agnieszki Romaszewskiej Guzy. „W Polsce, priorytetem dla nas jest Ukraina i Białoruś, ich niezależność i wolność. To jest najważniejsze, ale dla wielu ludzi w Rosji, w tym opozycji, nie jest to rzeczą oczywistą: niepodległość - tak, ale nie prawdziwa, zależna od Rosji. I to powoduje brak wzajemnego zaufania”.

Petruška Šustrova, jedna z liderów czeskiego ruchu dysydenckiego i były wice-minister spraw wewnętrznych Republiki Czeskiej w swym wystąpieniu stwierdziła: „ Nie można powiedzieć, że transformacja w Europie Wschodniej nie powiodła się. W krajach Bałtyckich ludzie mogą wybrać kogo chcą. Chociaż demokracja to nie tylko wolne wybory. Bo w moim kraju w wolnych wyborach wygrał prezydent Zeman, którego prawda i nie prawda to wszystko jedno, a większość ludzi z tym się zgadza. Ale mamy republikę parlamentarną, Prezydent nie ma wielkiej kompetencji, decyduje Parlament, który wybiera rząd, nie jest to system prezydencki. Nie ma podstawowej wolności obywatelskiej, jak na Białorusi, w Rosji, gdzie nie mogą spółki obywatelskie takie jak "Memoriał", nie mogą normalnie funkcjonować, są "agentami zagranicznymi", oczekują, kiedy władza ich zamknie. To jest sytuacja straszna. Powraca czas dysydentów, a zatem musi być solidarność z naszymi kolegami w krajach, gdzie nie ma wolności obywatelskiej”.

Maria Makarowa, dziennikarka, liderka Stowarzyszenia „Za Wolną Rosje” zwróciła uwagę uczestników konferencji na sytuację polityczną w dzisiejszej Rosji. „Wydawało nam – powiedziała, - że czas dysydentów minął. Ale okazało się, że nadszedł czas dla mojego pokolenia, by walczyć o przyszłość Rosji. Doszliśmy do wniosku, że nasza fala emigracji z Rosji może odegrać ważną rolę. My postanowiliśmy założyć Stowarzyszenie „Za Wolną Rosje”, z celą zjednoczyć „odpowiedzialną część diaspory rosyjskiej w Polsce. Zaczęliśmy tłumaczyć na język polski wiadomości o działaniach rosyjskiej opozycji, wystąpienia Borysa Niemcowa i Ilji Jaszyna. Organizujemy akcje protestu wspólnie z białoruską i ukraińską diasporą w Polsce, organizowaliśmy dwa programy dla dziennikarzy i działaczy społeczeństwa obywatelskiego, pokazując, w jaki sposób działa polska demokracja”.

Jeden z weteranów sowieckiego ruchu dysydenckiego, osobisty przyjaciel Natalii Gorbaniewskiej Aleksej Bogancew również przedstawił zebranym swoja krótką analizę współczesnej sytuacji w Rosji. „Wcześniej wydawało się nam – stwierdził, - że transformacja w Rosji będzie powolna i bolesna, z pewnymi niepowodzeniami, że powinniśmy rozwijać instytucje demokratyczne, poszerzać pole wolności i stopniowo iść do przodu, aby dogonić Polskę, bo jesteśmy tacy sami, jesteśmy z jednego systemu. Niestety, dochodzę do wniosku, że demokracja w Rosji jest coś, co Balint Magyar, węgierski polityk nazwał państwem mafii. Podstawowa zasada podziału władzy (struktura administracji prezydenckiej) wykastrowała parlament. Rząd rosyjski dziś wyraźnie ogranicza działalność opozycyjną. W Rosji dokonuje się terrorystyczne zamachy polityczne. Zabójstwa Anny Politkowskiej i Borysa Niemcowa zrealizowane funkcjonariuszami - oficerami rosyjskiego systemu bezpieki. Byli to ludzie wybierający się w delegacje z misją zabicia polityka opozycyjnego. Nie widzimy granicy między systemem organów ścigania i kryminalnym społeczeństwem, są to struktury połączone ścisłe w niesamowity sposób. Organizacje cywilne są tłumione. Na ich miejsca nasadzają się zastępcze organizacje, jak „Oficerowie Rosji”, które otrzymują dotacje od Prezydenta w celu symulacji działalności politycznej. Zrozumiały jest sceptycyzm, który wykazali Rosjanie podczas ostatnich „wyborów parlamentarnych”, gdy zwolennicy demokracji po prostu nie przyszli głosować. Stworzenie parlamentu, gdzie nie ma nikogo, kto mógłby wyrazić liberalne poglądy - to bardzo niepokojące zjawisko na tle nieprzewidywalnej polityki zagranicznej. Rosja wciąż prowadzi konflikt zbrojny na Ukrainie, oderwała terytoria na wschodzie. Dlatego uważam błędnym postulat o tym, że mimo wszystko Rosja powoli zbliża się ku demokracji. Musimy rozmawiać o nowym zjawisku, interakcja z którym wymaga nowego podejścia” – podsumował Aleksej Bogancew.

Finalnym akcentem pierwszego dnia „Dni pamięci Natalii Gorbaniewskiej” był recital – koncert rosyjskiego pisarza i polityka Wiktora Szenderowicza pt. „Blokada mózgu i inne diagnozy ukochanej ojczyzny”. Ideą przewodnia jego wystąpienia była myśl: „Takich jak Natalia Gorbaniewskaja zawsze jest mniejszość. Wiele z nas ma poczucie, że wszystko jest marne. Ale samo istnienie takich ludzi i ich zasady, który nie podziela większość, sprawia, że nasze życie nie jest beznadziejne".

Drugi dzień „Dni pamięci Natalii Gorbaniewskiej rozpoczęła się od Mszy świętej w intencji Natalii Gorbaniewskiej w cerkiew prawosławnej p.w. Św. Cyryla i Metodego na Piasku we Wrocławiu. Od trzech lat ta żałobna uroczystość stale towarzyszy „Dniom pamięci”, w której uczestniczą zarówno gości ze świata, jak i liczna grupa wrocławian-prawosławnych. Wzruszające słowa o Natalii Gorbaniewskiej powiedział podczas mszy ksiądz – proboszcz Eugeniusz Cybulski, który osobiście dobrze znał Natalie.

Spotkanie z jedna z najbardziej znanych na świecie pisarek rosyjskich i bliską przyjaciółką Natalii Gorbaniewska Ludmiła Ulickaja z powodu jej nagłej choroby odbyło się Klubie „Proza” przez Skype. Rozmowę poprowadził prof. Tadeusz Klimowicz, który mimo tej nagłej zmiany w sposobie komunikowania się potrafił zrobić to spotkanie żywym, ciekawym i bardzo informacyjnym. Wśród wielu pytań poruszonych na spotkaniu odnotujmy problem stosunków rosyjsko-ukraińskich i roli pisarza w ich naświetleniu. „Sytuacja w stosunkach między Rosją i Ukrainą – stwierdziła Ulickaja, - jest na razie w stanie zawieszenia i przez długi czas będzie wisiała nadal. Oczywiste, że stosunki zepsuty na dwa - trzy pokolenia do przodu. Aby wyleczyć rany z tego konfliktu, trzeba bardzo dużo miłości i życzliwości”. Co do roli pisarza we współczesnym świecie – Ludmiła Ulickaja stwierdziła: „Nastrojami społecznymi będzie dyrygowała "czarna skrzynka" – telewizor”.

Swoistym rodzynkiem drugiego dnia imprezy był premierowy pokaz filmu «Natalia Gorbaniewskaja: «Nie jestem bohaterką» Ksenii i Kirilla Sacharnowych. Środki na zdjęcia filmu zbierała społeczność całego świata za pomocą crowdfundingu.

27 grudnia w klubie „Proza” odbył się także wieczór poetycko-wspomnieniowy przygotowany przez dwóch wybitnych poetów rosyjskich młodego pokolenia Igora Belova i Lwa Oborina, którzy nie bez podstaw uważają się za uczniów Natalii Gorbaniewskiej. Wśród biorących udział w wieczorze: Yaroslawa Ananko, Genrich Kirszbaum, Walerij Tichonow, Nikita Kuznetsov, Anna Krasowickaja, Jolanta Kessler-Chojecka, Tomasz Mianowicz i inni.

Finalnym wydarzeniem „Dni pamięci Natalii Gorbaniewskiej” było spotkanie przy tablicy pamiątkowej poświęconej Natalii Gorbaniewskiej na wrocławskim Rynku i zapalenie symbolicznej świecy jej pamięci.

Uczestnicy „Dni pamięci Natalii Gorbaniewskiej” przyjęli postanowienie adresowane władzom Federacji Rosyjskiej z prośba zatrzymać bombardowanie ludności cywilnej w syryjskich miastach i wycofać wojska rosyjskie z w Syrii.

Program

26.11.2016 r. (sobota)

15:00–17:30 otwarcie międzynarodowej konferencji „Dysydentyzm: wczoraj i dziś”, Sala Książęca (Wielka), I p., Ratusz

Piosenka Joan Boaz „Natalia” w wykonaniu Viktorii Narkowicz, studentki Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu

Prowadzący i moderator: Mikołaj Iwanow
Otwarcie konferencji: Kornel Morawiecki, marszałek-senior Sejmu polskiego
Rafał Dutkiewicz, prezydent Wrocławia
Jarosław Broda, dyrektor Wydziału Kultury UMW
 Wykład inauguracyjny: Lew Szlosberg „Rosyjska droga do demokracji?’
Wystąpienia: Ludmiła Uliсka
Mirosław Chojecki
Agnieszka Romaszewska-Guzy
Petruška Šustrova
Zbigniew Gluza
Masza Makarowa
Wiktor Fajnberg

Dyskusja

17:30–18:00 przerwa na kawę

18:00-19:30 koncert Wiktora Szenderowicza „Blokada mózgu i inne diagnozy ukochanej ojczyzny”


27.11.2016 r.(niedziela)


9:00–11:00 Liturgia święta w intencji Natalii Gorbaniewskiej, cerkiew prawosławna p.w. Św. Cyryla i Metodego na Piasku, ul. św. Jadwigi 14

11:00–12:30 wycieczka po Wrocławiu dla gości zagranicznych

12:45–13:45 przerwa na obiad w restauracji „Karczma” (ul. Kiełbaśnicza, 6)

Klub „Proza”, Rynek, Przejście Garncarskie

14:00-15:30 spotkanie autorskie z Ludmiłą Ulicką

Dyskusja na temat współczesnej literatury rosyjskiej i jej wpływu na stan świadomości narodu.

Prowadzący: prof. Tadeusz Klimowicz

15:30–16:00 przerwa na kawę

16:00–17:30 premierowy pokaz filmu «Natalia Gorbaniewskaja: «Nie jestem bohaterką» Ksenii i Kirilla Sacharnowych

Piosenka Joan Boaz „Natalia” w wykonaniu Viktorii Narkowicz, studentki Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu

17:30-19:00 wieczór poetycko-wspomnieniowy poświęcony Natalii Gorbaniewskiej

Prowadzący: Igor Belov
Wiersze czytają: Igor Bielov
Lev Oborin
Walerij Tichonow
Nikita Kuznetsov
Yaroslawa Ananko
Genrich Kirszbaum
Występują: Ksenija i Kirill Sacharnowy
Aleksey Bogancew
Anna Krasowickaja
Jolanta Kessler-Chojecka
Wladimir Tolc

19:30 spotkanie przy tablicy pamiątkowej poświęconej Natalii Gorbaniewskiej, Rynek-Ratusz 7/9. Zapalenie symbolicznej świecy pamiątkowej i złożenie kwiatów

 

Więcej o Dniach Pamięci Natalii Gorbaniewskiej 2015 na stronie www.zawolnosc.eu/2015/11/dni-pamieci-natalii-gorbaniewskiej-2015